نوار عصب و عضله

نوار عصب و عضله  

(EMG& NCV) Electromyography & Nerve conduction study

نوار عصب و عضله یا Electromyography & Nerve conduction study که به اختصار EMG& NCV نوشته می شود و گاهی به آن الكترومیوگرافی گفته میشود كه به اختصار ای ام جی و یا تست عصب هم گفته می شود ، نوعی روش تشخیصی است كه برای ارزیابی سلامت اعصاب و عضلات و تشخیص بیماریهای عصبی و عضلانی و اختلالات محل اتصال عصب و عضله به كار می رود.

 

دستگاه عصبی از دو قسمت مركزی شامل مغز و نخاع و محیطی شامل اعصاب حسی ، حركتی و خود مختار تشكیل شده است. نوار عصب و عضله  قسمت محیطی را بررسی می كند.

نوار عصب و عضله دو قسمت دارد:

الف) نوار عصب : در نوار عصب، عصبهای حسی و حركتی هر كدام جداگانه بررسی می شوند.

برای بررسی عصب حسی، تنه عصب با تحریكات الكتریكی ضعیفی تحریك شده ،پاسخ حاصله، به كمك الكترود برداشت كننده از سطح پوست برداشت می شودو نتایج به دست آمده با داده های نرمال و نیزبا نتایج سمت مقابل در صورت سالم بودن، مقایسه میشوند.برای بررسی اعصاب حركتی، مجددا تنه عصب مشابه عصب حسی تحریك شده ، پاسخ ایجاد شده، از سطح عضله مورد نظر برداشت می شود و با داده های نرمال ونیز سمت مقابل مقایسه می شود.

ب) نوار عضله یا الكترومیوگرافی: در نوار عضله با استفاده از یك الكترود سوزنی ظریف ، فعالیتهای الكتریكی ماهیچه در حالتهای مختلف اعم از استراحت و فعالیت مورد مطالعه قرار می گیرد.نوار عضله نیاز به همكاری كامل بیمار دارد تا در زمان مناسب عضله را منقبض یا شل نماید.هرچه همكاری بیمار بهتر باشد ، نوار عضله سریعتر انجام می شود و نا راحتی ناشی از انجام آن به حداقل میرسد.

نوار عصب و عضله در حقیقت ادامه معاینه بالینی بیمار است و پزشك، بعد از اخذ شرح حال و معاینه بالینی دقیق اقدام به انجام آن می نماید.

چرا نوار عصب و عضله انجام می شود؟

پزشك معالج، ممكن است در صورتی كه بیمار علایم و نشانه هایی دال بر بیماری عصب و عضله و یا بیماری محل اتصال عصب و عضله داشته باشد درخواست انجام نوار عصب و عضله دهد. بعضی از این علایم و نشانه ها از این قرارند:

سوزن سوزن شدن ، مور مور و گزگز اندامها خصوصا انگشتان دست وپا، خواب رفتگی دست ها یا پاها، ضعف عضلانی،درد عضلات و كرامپ و انواع خاصی از درد اندامها.

نوار عصب و عضله

تست نوار عصب و عضله

نوار عصب و عضله نوعی روش تشخیصی است .

تست نوار عصب و عضله برای ارزیابی سلامت اعصاب و عضلات و تشخیص بیماریهای عصبی و عضلانی و اختلالات محل اتصال عصب و عضله به كار می رود.

نوار عصب و عضله اغلب برای تشخیص ویا رد كردن موارد زیر ضروری است:

۱-بیماریهای عضلانی مانند دیستروفی های عضلانی و پلی میوزیت

۲-بیماریهای اعصاب محیطی مانند سندرم تونل كارپ  و نوروپاتی ها

۳-بیماریهای سلولهای حركتی در مغز و نخاع مانند ای ال اس

۴-بیماریهای محل اتصال عصب و عضله ماند میاستنی گراویس

۵- درگیری ریشه های عصبی در گردن و كمر ناشی از فتق دیسك یا آرتروز

۶-بیماریهای شبكه بازویی و یا لمبوساكرال

نكاتی كه لازم است توسط بیمار برای نوار عصب و عضله رعایت شود:

۱-از آنجا كه نوار عصب و عضله بر روی اندامها انجام می شود ، بهتر است بیمار از لباس نسبتا گشاد  و راحت استفاده كند.

۲-برای انجام نوار عصب سطح اندام باید از مواد چرب و آرایشی و نیز تعریق پاك باشد. لذا بهتر است قبل از آن بیمار استحمام كرده باشد و یا حداقل از آرنج و زانو به پایین را كاملا شسته باشد.

راهنمای نحوه درخواست آزمایش توسط پزشك معالج:

۱-بهتر است خلاصه ای از تاریخچه و معاینه بالینی بیمار در برگ درخواست قید گردد، چراكه نوار عصب و عضله در واقع تكمیل كننده تاریخچه و معاینه بالینی بیمار حهت رسیدن به تشخیص نهایی است.

۲-برای انجام نوار عصب و عضله به آزمایش یا آمادگی خاصی نیاز نیست اما در صورتیكه بیمار مبتلا به بیماریهایی هپاتیت یا ایدز بود ویا كمبود پلاكت و فاكتورهای انعقادی دارد، می بایست در برگه در خواست قید گردد تا احتیاط لازم انجام شود.

۳-با توجه به اینكه در نوار عصب و عضله مقایسه دو اندام برای تشخیص و پیش آگهی بسیار مهم می باشدو عملا بدون این مقایسه تست مورد نظر ناقص می باشد، لذا می بایست در برگه در خواست از نوشتن نوار عصب و عضله برای یك اندام خودداری شود.

۴-در بیماریهای سیستمیك همچون نوروپاتی و میوپاتی و بیماریهای سلول حركتی ، كه تمام اندامها درگیر می باشند در خواست نوار عصب و عضله برای جهار اندام قید شود.

۵-بهتر است حداقل دو هفته از شروع علایم سپری شده باشد تا تغییرات قابل شناسایی توسط نوار عصب وعضله ایجاد شده باشد.

دستگاه نوار عصب و عضله
 

همانگونه که گفته شد تست نوار عصب و عضله راهی برای ارزیابی عملکرد اعصاب و عضلات بدن می باشد در حالی که روشهای تصویر برداری مانند ام آر آ ی و سونوگرافی ،ساختمان و ظاهر عصب و عضله را نشان می دهند و قادر به ارزیابی نحوه فعالیت آنها نمی باشند و از این نظر نوار عصب و عضله از جایگاه منحصر به فردی برخوردار می باشد.

عصبهای بدن مانند سیمهای برق هستند که جریان الکتریکی را از مغز ونخاع به ماهیچه ها هدایت کرده ، باعث انقباض آنها می شوند ونیز سیگنالهای الکتریکی را از گیرنده های موجود در پوست و سایر ارگانهای بدن به مغز و نخاع منتقل کرده، باعث درک حواس پنچ گانه و انتقال حس درد می شوند.

همانگونه که برای بررسی جریان الکتریسته از وسیله ای مانند فازمتر استفاده می شود تا جریان برق را به نور قابل مشاهده ، تبدیل کند ، برای بررسی جریان الکتریکی موجود در اعصاب و عضلات از دستگاه نوار عصب و عضله استفاده می شود تا آنها را به سیگنالهای قابل مشاهده و شنیدن تبدیل کند.

برای انجام نوار عصب و عضله ،ابتدا پزشک شرح حال مختصر و هدفمندی از بیمار به عمل می اورد ودر ادامه معاینه بالینی صورت می گیرید.

بعد از آن بیمار روی تخت دراز می کشد ویا روی صندلی می نشیند که این وضعیتها به ترجیح پزشک ، وضعیت بیمار و قسمتهای مورد مطالعه بستگی دارد.

عصب مورد نظر مشخص می شود و الکترودهای برداشت کننده والکترود گراند با ولکرو (چسبک) به محلهای مورد نظرمتصل می شوند وسپس به کمک الکترود تحریک کننده (استیمولاتور) و از روی سطح پوست ، عصب مورد نظر توسط شوک الکتریکی ملایمی تحریک می شود و جریان الکتریکی ایجاده شده به کمک الکترود برداشت کننده به دستگاه نوارعصب و عضله منتقل شده که پس از تقویت ، در مانیتور قابل مشاهده و ارزیابی میگردد.

الکترود تحریک کننده در نوار عصب و عضله

بعد از اینکه تمام اعصاب مورد نظر بررسی شدند، نوبت به انجام نوار عضله می رسد که به کمک الکترود سوزنی بسیار نازکی انجام می شود.

الکترود سوزنی انجام نوار عصب و عضله

برای این کار بهتر است بیمار روی تخت دراز بکشد.

الکترود گراند به اندام مورد بررسی متصل می شود و بعد از ضد عفونی کردن پوست با الکل ، الکترود سوزنی با یک حرکت سریع وارد عضله می شود که معمولا با احساس سوزش بسیار مختصری همراه است .

پزشک ، ابتدا ماهیچه را در حالت استراحت بررسی می کند و سپس از بیمار می خواهد تا عضله را در برابر مقاوت ، منقبض کند تا فعالیت الکتریکی عضله به صورت واحدهای حرکتی در مونیتور ظاهر شوند.

دستگاه نوار عصب و عضله علاوه برتصویر امواج ، صدای آنها را نیز پخش می کند که این صداها برای تشخیص،از اهمیت بالایی برخوردار هستند.

تعداد عضلاتی که باید بررسی شوند معمولا در ابتدا مشخص نمی باشند و درحین انجام نوار عصب و عضله مشخص می شوند ولی در مجموع پزشک باید کمترین تعداد عضله را که برای تشخیص  مورد نیاز می باشد ونیز مناسبترین عضله ، را انتخاب کند که این امرعلاوه بر نوع بیماری به تجربه و مهارت پزشک نیز بستگی دارد.

معولا هرچه مهارت پزشک بیشتر باشد ، درد و ناراحتی ناشی از تست نوار عصب و عضله کمتر خواهد بود.

البته باید توجه داشت که درک درد ، یک تجربه شخصی است وتجربه بیماران از تست نوار عصب و عضله می تواند بسیار متفاوت باشد.

بیمار  بلافاصله بعد از انجام نوار عصب و عضله می تواند به فعالیت عادی خود باز گردد .